شعر سپید یا سیاه!!!

سلام

 بعد از ورود اسلام به ایران و مسلمان شدن ایرانیان، زبان عربی در بین مردم پارسی گوی وخصوصا اهل ادب رواج یافت وتا جایی که عربی دانی از فضائل محسوب می شد. عربها ادبیات منثور نداشتند و هرچه بود شعر ونظم بود آن هم در قالب قصیده ، ازدوران جاهلیت قصایدی باقی مانده که در نوع خود بی نظیر است اما غرض بنده از این مقدمه چینی این بود که بگویم قالب قصیده که تا پایان  دوره مشروطه قصیده مهمترین شکل شعر فارسی بوده ریشه در ادبیات عرب دارد و شعرای ایرانی از ابتدای تولد شعر عروضی فارسی به آن گرایش نشان داده اند مثل رودکی ، کسایی ، فرخی ، منوچهری و...این نکنه گفتنی است که اکثر قالب های شعر فارسی از دل قصیده بیرون آمده اند به این صورت که قطعه در واقع پاره ای از وسط یک قصیده است ، غزل پاره کوتاهی از آغاز قصیده ویا همان تغزل وتشبیب قصیده است که به مرور زمان از قصیده جدا شده و استقلال یافته، قالبهای دیگر مانند ترجیع بند ، ترکیب بند و انواع مسمط را هم می توان حاصل دگردیسی قصیده دانست.
البته مثنوی در کنار قصیده از قدیمی ترین قالبهای شعر فارسی و ابتکار شاعران ایرانی است. این نکته نیز قابل توجه است که شعرفارسی بعد از اسلام شعر عروضی است که در سیرتطور خود به شعر منظوم معاصر و پس از آن به شعر نو وسپس به شعر سپید عاری از وزن می رسد - که سیر اجمالی این دگردیسی را در مبحث ادوارشعر فارسی نوشته ام- ومی توان چنین نتیجه گرفت که دعوای شعر کهنه ونو یا به قول بعضی ها شعر سپید و سیاه دارای پایه و اساس درستی نیست به این دلیل که شعر سپید در کنار بعضی از عوامل دیگر از جمله ترجمه اشعار غربی ادامه طبیعی شعر کلاسیک وعروضی است واگر کسی در طرفداری از شعر نو یا سپید، شعر عروضی فارسی را نفی کند باید بداند که دارد ریشه شعر سپید و نو  را نفی می نماید مانند کسی که بر شاخه ای نشسته ودارد آن را از بیخ اره می کند!به قولی مهم این است که شعر، شعر باشد سپید وسیاه آن فرقی ندارد!بسا شعر کلاسیکی که به جز مشتی کلام منظوم نیست! مشکل این است که در این آشفته بازار کسانی که بیشتر متشاعرند تا شاعر و کلامشان خالی از هرگونه زیبایی ومفهومی است نام کار خود را سپید می گذارند وحاصل قریحه شاعران سپید گوی را هم زیر سوال می برند! ودیگران هم برای اینکه به بی سوادی محکوم نشوند با به به و چه چه به تعریف می پردازند، البته در این میان باید حساب شاملو ، اخوان ثالت ونیما و معدودی دیگر را جدا کرد!

از 1349 اوج گیری مبارزه مسلحانه تا بهمن 57(پایان این مبحث)

سلام
قسمت پایانی این مبحث را به شما تقدیم می کنم .این دوره از نظر اجتماعی بسیار اهمیت دارد .در این دوره شعرای جوانتری فعالیت دارند و شکفته می شوند.بعضی از این شاعران چهره های دوره قبل هستند مثل شاملو ، خسرو گلسرخی ،اسماعیل خویی و بعضی دیگر که جوان تر هستند مانند علی میر فطروس ، رضا مقصدی و سعید یوسف.
در شعر این شاعران دیگر از یاس و ناامیدی خبری نیست و شرایط اجتماعی  توام با مبارزه و درگیری نیروهای انقلابی در بینش شاعران تاثیر گذاراست.زبان و موسیقی و تخیل و فرم شعر ادامه دوره های قبل است و ادبیات زیر زمینی و گروهی نیز بر شعراین دوره تاثیر گذاشته است.
درون مایه های تازه شعر این دوره را ستایش قهرمانان مبارزه مسلحانه ، وصف شکنجه ها و زندانها و میدان های اعدام و انتظار پیروزی تشکیل می دهد.تصاویر شعر دراین دوره بیشتر دریا ،موج ،صخره ، بیشه ، ارغوان، شقایق ، توفان و تفنگ مایه می گیرد.صداهایی که در این دوره بیشتر شنیده می شود صدای احمد شاملواست:

کاشفان چشمه

کاشفان فروتن شوکران
جویندگان شادی در مجرای آتشفشان ها

شعبده بازان لبخند در شبکلاه زرد
با جاپایی ژرف تراز شادی

درگذرگاه پرندگان

در برابر تندر می ایستند

خانه را روشن می کنند
و می میرند

وصدای اسماعیل خویی :

مرگ حقیر برگ

پابان فصل شکفتن نیست.

می توان گفت که شعر این دوره بیشتر زندگی نامه شقایق هاست.

این سری از مباحث در مورد شعر از مشروطه تا سلطنت  به پایان رسید و باید بگویم که در این سلسله مطالب بنده  وامدار ادیب بزرگوارجناب استادشفیعی کدکنی هستم که با دیدی کم نظیر و منتقدانه ادبیات را می کاود وحاصل را در فالب آثار ارزنده در اختیار ادب دوستان قرار می دهد.بنده توصیه می کنم برای تکمیل تر شدن اطلاعات در این زمینه حتما کتاب ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت-نشر سخن -1380 مطالعه شود.

بسیار ممنون خواهم شد که عزیزان با نظرات و انتقادهای خودشان من را در این مسیر یاری کنند.از پست بعدی یه مطالب دیگری خواهم پرداخت.