شعر سپید یا سیاه!!!

سلام

 بعد از ورود اسلام به ایران و مسلمان شدن ایرانیان، زبان عربی در بین مردم پارسی گوی وخصوصا اهل ادب رواج یافت وتا جایی که عربی دانی از فضائل محسوب می شد. عربها ادبیات منثور نداشتند و هرچه بود شعر ونظم بود آن هم در قالب قصیده ، ازدوران جاهلیت قصایدی باقی مانده که در نوع خود بی نظیر است اما غرض بنده از این مقدمه چینی این بود که بگویم قالب قصیده که تا پایان  دوره مشروطه قصیده مهمترین شکل شعر فارسی بوده ریشه در ادبیات عرب دارد و شعرای ایرانی از ابتدای تولد شعر عروضی فارسی به آن گرایش نشان داده اند مثل رودکی ، کسایی ، فرخی ، منوچهری و...این نکنه گفتنی است که اکثر قالب های شعر فارسی از دل قصیده بیرون آمده اند به این صورت که قطعه در واقع پاره ای از وسط یک قصیده است ، غزل پاره کوتاهی از آغاز قصیده ویا همان تغزل وتشبیب قصیده است که به مرور زمان از قصیده جدا شده و استقلال یافته، قالبهای دیگر مانند ترجیع بند ، ترکیب بند و انواع مسمط را هم می توان حاصل دگردیسی قصیده دانست.
البته مثنوی در کنار قصیده از قدیمی ترین قالبهای شعر فارسی و ابتکار شاعران ایرانی است. این نکته نیز قابل توجه است که شعرفارسی بعد از اسلام شعر عروضی است که در سیرتطور خود به شعر منظوم معاصر و پس از آن به شعر نو وسپس به شعر سپید عاری از وزن می رسد - که سیر اجمالی این دگردیسی را در مبحث ادوارشعر فارسی نوشته ام- ومی توان چنین نتیجه گرفت که دعوای شعر کهنه ونو یا به قول بعضی ها شعر سپید و سیاه دارای پایه و اساس درستی نیست به این دلیل که شعر سپید در کنار بعضی از عوامل دیگر از جمله ترجمه اشعار غربی ادامه طبیعی شعر کلاسیک وعروضی است واگر کسی در طرفداری از شعر نو یا سپید، شعر عروضی فارسی را نفی کند باید بداند که دارد ریشه شعر سپید و نو  را نفی می نماید مانند کسی که بر شاخه ای نشسته ودارد آن را از بیخ اره می کند!به قولی مهم این است که شعر، شعر باشد سپید وسیاه آن فرقی ندارد!بسا شعر کلاسیکی که به جز مشتی کلام منظوم نیست! مشکل این است که در این آشفته بازار کسانی که بیشتر متشاعرند تا شاعر و کلامشان خالی از هرگونه زیبایی ومفهومی است نام کار خود را سپید می گذارند وحاصل قریحه شاعران سپید گوی را هم زیر سوال می برند! ودیگران هم برای اینکه به بی سوادی محکوم نشوند با به به و چه چه به تعریف می پردازند، البته در این میان باید حساب شاملو ، اخوان ثالت ونیما و معدودی دیگر را جدا کرد!

از کودتای 1332تا 1340

سلام

 با ادامه ادوار شعر فارسی درخدمت شما هستم امیدوارم که مفیده بوده باشد . شما هم که برای اولین بار است به این‏وبلاگ سر می زنید می توانید مطالب گذشته را مطالعه کنید .واقعا نمی خواهم برای این کار تبلیغ کنم ولی این پستهای کوتاه هرکدام خلاصه دهها صفحه مطلب در مورد تاریخ ادبیات معاصر است و فکر می کنم که برای هر ایرانی باذوق وفرهیخته لازم است ادبیات دوره خود و تحولات آن را بشناسد و از آن اگاه باشد.به هرحال …

در این دوره یعنی سالهای بین 1332 تا 1340چهره هایی مطرح هستند که دردوره قبل تازه کار بودند ودر این مرحله به پختگی رسیدند.اخوان ثالث ، شاملو ،نادر پور،مشیری ،هوشنگ ابتهاج ،سیاوش کسرایی ، نیما، محمد زهری،حسن هنرمندی و فروغ فرخزاد (تجربه های خام و اولیه او در این دوره است)شاعران این دوره هستند.

توللی ،گلچین ،خانلری ،نصرت رحمانی وشاهرودی هنوز فعالیت دارند.

در این دروه رمانتیسم دوره قبل به تکامل می رسد وافسانه نیما نشانه این تکامل است.صدای سمبولیسم اجتماعی نیز درشعر زمستان اخوان ثالث به گوش می رسد :

سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت سرها در گریبان است

و دیگر صدای احمد شاملواست که می گوید :

نازلی بهار خنده زد و ارغوان شکفت

در خانه زیرپنجره گل داد یاس پیر

تاثیر اشعار فروغ فرخزاد را هم نمی توان برشعرای دیگر منکر شد:

گنه کردم گناهی پر زلذت…

نصرت رحانی هم در همین مایه هامی سراید وشاید برفروغ از این جهت تقدم داشته باشد.

مساله مرگ ،مساله ترس و ناامیدی بر شعر این دوره حاکم است:

ابرهای همه عالم شب وروز

در دلم می گریند

در نتیجه همین حس مضمون پناه بردن به افیون ومیخانه ومستی و گریز از مبارزه به وجود می آید.یکی از دلایل رواج این اندیشه شکست 28 مرداد بود . در این جو مرگ و ناامیدی این مضامین رواج یافت و خیلی از شاعران این نسل در غبار گم شدند

ادامه دارد…