چرا در دیوان حافظ اشعار متوسط و حتی ضعیف هم دیده می شود.؟
بحث این هفته ما در ارسباران، ادامه بررسی سبک عراقی و بحث در مورد حافظ بود و در آنجا در مورد اشکال در بعضی از ابیات اشعار حافظ و علت وجود بعضی از اشعار ضعیف در دیوان او صحبت شد که خلاصه آن را در اینجا می آورم:
همه ی ما می دانیم که حافظ شاعری است که در مورد آوردن واژهها، ترکیبها و ساختار اشعارش بسیار استادانه عمل کرده است اما چگونه بعضی عیب و ایراد ها وارد غزلیاتش شده است؟
بی شک نمی توان گفت که تمام غزلیات او در اوج هستند. در دیوان حافظ اشعار متوسط و حتی ضعیف هم دیده می شود. آیا به راستی او قادر نبوده که بهتر از این بسراید؟
برای پبدا کردن پاسخ این پرسش، باید ابتدا به این سوال جواب داد که خود حافظ چقدر در گزینش اشعارش نقش داشته است؟
می دانیم که بعد از فوت حافظ همشاگردی او محمد گل اندام به جمع آوری اشعار او که به صورت پراکنده بود، اقدام می کند.
خوب و بد، ریز و درشت را می نویسد و به عنوان مجموعهی اشعار حافظ معرفی می کند، با این توضیح به راحتی می توان دریافت که اگر خود حافظ اقدام به این کار می کرد، بعضی از غزلهایی که امروز در دیوان او وجود دارند، اصلا به دیوان او راه نمی یافتند و اشکالاتی را که در بعضی از ابیاتش وجود دارد - مثل اشکال قافیهی غزل معروف"صلاح کار کجا و من خراب کجا ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا"- اصلاح می کرد.در نتیجه حافظ فرصت نداشته که به اصلاح بعضی از ابیاتش بپردازد و اگر فرشته مرگ به او مجال می داد بی شک ما شاهد اوج های بیشتری در آسمان دیوانش می بودیم...
واژه های کلیدی : حافظ، سبک عراقی، غزل، قافیه، محمد گل اندام، دیوان، صلاح کار کجا
جمعه 89 مهر 23
كلك مشكين تو :
آیا دیو و دیوان هم ریشه اند؟
سلام
در پست "دیو" دوست گرامیم سوالی مطرح کرده بودند که بنده در حد خودم به آن پاسخ داده ام امیدوارم که گره گشا باشد.نوشته اند:
...سوالی نیز برایم پیش آمده[آیا]شغل دیوانی (دبیری) که در ازمنه قدیم بهنوعی نگارش وقایع و حسابداری نیز بوده، با توجه به تعریف شما از همین لغت[یعنی دیو] استخراج شده ؟
باید دانست که این سوال برای صاحب کتاب تاج العروس نیز مطرح بوده و برای توجیه ارتباط این دو واژه- یعنی "دیو" و "دیوان"- این داستان را روایت کرده است که البته پایه و اساس ندارد.می نویسد:
چون کسری سرعت عمل منشیان را در اجرای کارها ملاحظه کرد گفت: این کار دیوان است ( یعنی خارق العاده است ).
واماکلمه "دیو" در قدیم به گروهی از پروردگاران آریائی اطلاق می شده است ولی پس از ظهور زرتشت و معرفی اهورامزدا، پروردگاران عهد قدیم، دیوان گمراه کننده و شیاطین خوانده شدند ولی کلمه "دیو" در میان همه اقوام هند و اروپائی با استثنای ایرانیان، معنی اصلی خود را -که همان خداوند است - محفوظ داشته است.
برای رسیدن به جواب صحیح باید ریشه باستانی این دو واژه یعنی "دیو" و "دیوان" را بررسی کرد.
کلمه "دیو" در زبان پهلوی Dev و در زبان اوستائی Daeva در هندی باستان Deva آمده است. Deva نزد هندوان هنوز هم به معنی خداست. Zeus نام پروردگار بزرگ یونانیان و Dues پروردگار لاتینی و Diev در فرانسوی از همین ریشه است. در انگلیسی هم Divine که به معنی خدایی است از همین ریشه گرفته شده است.
کلمه "دیوان"از کلمه Dewan هم ریشه با "دبیر" است و با کلمه آسوری Dap و کلمه Dipi در زبان پارسی باستان –مرتبط با Duppu اکدی و Dub سومری به معنی لوحه و خط – هم خانواده است .
حال با مقایسه ریشه های این دو واژه،می توان دریافت که "دیوان" به معنی "دیوها" با دیوان به معنی "محل نوشتن رسالات و نامه ها" دو واژه کاملا متفاوت هستند و به جز شباهت ظاهری هیچ ارتباطی با هم ندارند.
واژه های کلیدی : اهورامزدا، دیو، دیوان، پروردگاران آریائی، تاج العروس، زرتشت، اقوام هند و اروپائی، پهلوی، اوستائی، آسوری، اکدی
شنبه 88 آذر 28
كلك مشكين تو :
لیست کل یادداشت های این وبلاگ