چرا حافظ ؟! (قسمت دوم)

سلام
در ادامه مبحث  نمونه هایی ازابیات بعضی از غزلیات حافظ را می آورم که از شعرای قبل از خود وام گرفته است:

حافظ:

رونق عهد شبابست دگر بستان را                    می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را

سعدی:

ای که انکار کنی عالم درویشان را                تو چه دانی که چه سودا و سرست ایشان را

خواجوی کرمانی:

آخر ای یار فراموش مکن یاران را            دل سرگشته به دست آر جگر خواران را

-------------------------------------------------------------------------

حافظ:

دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما             چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما

خواجوی کرمانی:

خرقه رهن خانه خمار دارد پیرما           ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما

سلمان ساوجی:

ره خراباتست و درد سال خوردش پیر ما              کس نمی داند به غیر از پیر ما تدبیر ما

-------------------------------------------------------------------------

حافظ:

دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را        دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

سعدی:

مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا      گر تو شکیب داری طاقت نماند ما را

......

البته باید این نکته را هم عرض کنم که حافظ در این بین ازشعر شعرای دیگری هم استفاده کرده است مانند ریاضی سمرقندی ، عماد فقیه ، میر کرمانی، عبید زاکانی،عراقی،افتخار دامغانی و...!و ابیات بالا فقط برای نمونه آورده شد.نکته دیگری هم که باید عرض کنم این است که همین مساله باعث شده که ابیات زیادی به دیوان حافظ وارد شود و حافظ پژوهان آن را به حافظ منسوب کنند و گرفتار رندی او پس از گذشت قرنها شوند .اگر طالب اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید می توانید به مقدمه دیوان حافظ به تصحیح مرحوم عبدالرحیم خلخالی- انتشارات حافظ –چاپ سوم –چاپخانه دیبا مراجعه کنید.

چرا حافظ؟!

سلام

حافظ شاعری است که بدون شک معروفترین ومحبوبترین شاعر پارسی گوی در تمام ادوار است شخصیت و زندگی واقعی  او درلابلای افسانه هایی که در مورد او ساخته و پرداخته شده مبهم و مخفی است و یه همین دلیل این شاعر شهیر با تمام شهرت ناشناخته است!نمی خواهم در باره زندگی حافظ صحبت کنم که راه به جایی نخواهم برد اما می خواهم در مورد رندی او بنویسم که چطوردر عین معاصر بودن  با کسانی چون خواجوی کرمانی اشعارش عراق و فارس را گرفت در صورتی که شاعر هم عصرش یعنی  خواجو با داشتن دیوانی چند برابر دیوان او در مقابل حافظ چهره ای گم و دست چندم است!

راستی دلیل شهرت اشعار حافظ چیست ؟در نظر بسیاری از ناقدان ، جوهر اصلی شعر، تخیل وعنصر خیال است و ارزش خیال هم در بار عاطفی آن است یعنی هرچه بار عاطفی تخیل بیشتر باشد تاثیر گذار تر وماندنی تر است. حافظ با رندی تمام ،خیالات شعرای پیشین را گرفته و آن را با زمینه عاطفی انسانی خود سر شار کرده و درشعر خویش ابدیت بخشیده است. این رندی گاه تا آنجا پیش می رود که رند شیراز وزن،  قافیه ، ردیف وحتی عین واژه ها را  از شعرای پیشین می گیرد و چنان آنها را از نظر عاطفی غنی و سرشار می کند که انگار شعری تازه سروده شده ویا حافظ برای اولین بار این غزل را گفته است ودر این بین شعر شاعر پیشین سبک و بی قدر جلوه می کند وشعر حافظ بر سر زبانها می افتد. برای مثال دراین غزل حافظ:

دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما    چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما
به عینه وزن، قافیه، ردیف و واژه ها از غزل خواجو عاریه گرفته شده وچنان در ترکیبی جدید کنار هم قرار گرفته اند که گویی شعری جدید و بی سابقه است.این غزل به راحتی شعر اصلی را کنار زده واز آن سبقت گرفته است!این است گوشه ای از اسرار رندی حافظ و شهرت بی مانندش !

البته در نوشتار بعدی  اصل بعضی از  شعر هایی را که توسط حافظ غنی شده اند تقدیم میکنم