من هم رباب عشقم و عشقم ربابی است...

مولانا در تطور فکری  و دینی خود به  سه اصل و  عنصر زیباشناسی تکیه کرده است که عبارتند از عشق و موسیقی و سماع از بین این سه اصل می خواهم به موسیقی و دیدگاه مولانا در مورد موسیقی بپردازم:
مولانا هم در مثنوی و هم در دیوان کبیر موسیقی را ستایش می‏کند و آن را والاترین هنرها می داند. او به درستی دریافته است که حقیقت در حرف و کلمه و وزن وقافیه نمی گنجد به همین دلیل موسیقی را بیشتر از شعر دوست دارد در غزلی می گوید:‏
هیچ می‌دانی چه می‌گوید رباب
ز اشک چشم و از جگرهای کباب
خوش کمانچه می‌کشد کان تیر او
در دل عشاق دارد اضطراب
ترک و رومی و عرب گر عاشق است
همزبان اوست این بانگ صواب
کلیات شمس-ج1 ص184-185
او با این غزل بیان می دارد که وحدت بین انسان ها مرهون موسیقی است. به نظر او گاهی یک نعره مستانه و یک نغمه جانانه بسیار برتر از آن مساله علمی است که بین انسان‌ها تفرقه می اندازد.
او در چند جای دیگر از دیوان کبیر از شخصی به نام ابوبکر ربابی سخن می گوید:‏
ای فتنه ی هر روحی، کیسه بر هر جوحی
دزدیده رباب از کف بوبکر ربابی را
 و در غزلی دیگر هم از نوازنده ای به اسم عثمان یاد می کند:
می گوید آن رباب که مردم ز انتظار
دست و کنار و زخمه ی عثمانم آرزوست
در غزلهایی هم مقامات موسیقی را بسیار استادانه آورده است.
نمی توان علاقه مولانا را به موسیقی علاقه ای سطحی دانست. روح او بی تردید با موسیقی عجین شده بوده است. یکی از دلایل آن موسیقی محسوس غزلیات او و استفاده او از اوزان دوری و خوش آهنگ و طرب افزا است.مولانا شبیه شاعران اولیه مانند رودکی و هومر و اورفه اشعار خود را با موسیقی بیان می‏کرده است و بی تردید این موسیقی بوده که او را به سرودن ابیات بیشتر و بیشتر ترغیب می‏کرده است.
مولانا چنان دلبسته ساز رباب بود که در یکی از غزل هایش از صدر(مدیر) مدرسه حجره ای می خواهد که ربابی را در آن پنهان کند و گوید که اگر قاضی بر سر حال آید و آرزوی سماع کند برایش می نوازم و چنان مجلس سماعی ترتیب می‏دهم که مرده هم به رقص آید.
علاقه مولانا به موسیقی شهر قونیه را از نوای موسیقی پر کرده بود .در کتاب مناقب العارفین(ج1 ص165 به بعد) آمده که علمای قونیه گرد آمدند و به خدمت قاضی وقت، قاضی سراج الدین رفتند و از علاقه مولانا و مردم به به استماع موسقی و ساز رباب و رغبت ایشان به سماع شکایت کردند.قاضی سراج الدین گفت:
این مرد مردانه، موید به تایید الهی است و در تمام علوم ظاهر بی نظیر است و نباید مزاحم او شد او می داند و خدای خود...!
چند نفر از مدعیان مسائل بغرنج بی شماری از فقه و خلاف و منطق و اصول وعربیت و حکمت و علم نظر و معانی وبیان و تفسیر و نجوم و طب و طبیعیات را نوشتند و خدمت مولانا فرستادند و او بی درنگ جواب هر سوالی را زیر همان نوشت و از مجموع آنها هم مساله ای پرداخت و در پایان نوشت هرچه که از صدارت مدارس و نقدینه و خزینه است در اختیار شماست و ما هیچ چشمی به آن نداریم و به کلی از دنیا و ما فیها اعراض کردیم و در کنجی منزوی شده ایم و گمنامی اختیار کرده ایم اگر آن ربابی را هم که شما می فرمایید حرام است به کار شما می آمد ما از آن هم دست می شستیم و به شما تقدیم می کردیم!
ما رباب را از جهت می نوازیم که کسی از بزرگان به آن اعتنا نمی کند و بسیار غریب افتاده است و غریب نوازی کار مردان دین وابراهیم یقین است...

پ ن:مطلبی که از کتاب مناقب العارفین آورده شد نقل به مضمون بود چون با توجه به نوع نثر این کتاب دریافتن معنی برای بعضی از دوستان ممکن بود دشوار باشد.

هر گوشه چو منصوری آویخته بر داری

سلام

می خواهم خیلی خلاصه در مورد انا الحق گفتن منصور حلاج بنویسم .شیخ محمود شبستری در گلشن راز می گوید که تمامی موجودات و ذرات عالم مست حقند و در این مستی دعوی اناالحق دارند و چون در این جهان غیر از حق ، حقیقتی نیست بین انا الحق و هوالحق هیچ تفاوتی نیست که هر دو اینها ندای حق است چنانکه حضرت مولانا در دیوان شمس می فرماید:

هر ذره ز خودشیدت گویای انا الحقی
هر گوشه چو منصوری آویخته بر داری

آنچه جواز اناالحق گفتن است مستی و نفی خودی و تعین خاص هر موجود است وقتی که من غایب می شود همه اوست و من هشیار نمی تواند انا الحق بگوید واگر بگوید کفر محض است مانند فرعون که مست حق نبود و هشیار خویش بود.اگر انا الحق گفتن منصور محو هویت واز میان برخاستن من باشد رواست چرا که موسی از درختی نیز آواز انی انا الله  شنید و در آن حال درخت غرق در آتش بود یعنی هویت او در تجلی حق محو ونابود شده و سوخته بود.
منصور نیز در آن حال که انا الحق می گفت همان آتش را برجان خویش داشت و از این رو وقتی که که اناالحق را به زبان می آورد منصور کجا بود خدا بود خدا!

اما تنها جرم منصور این بود که این مستی را در میان هشیاران آشکار کرد کسانی که غرق در منیت وهشیار خودشان بودند وبه قول بیهقی "رسید به او هرآنچه رسید!"