ایراد قافیه در شعر فردوسی

سلام

می خواهم در مورد اشکال "اقوا" در بعضی از ابیات شاهنامه فردوسی برایتان بنویسم."اقوا"یعنی اینکه حذو یا حرکت حرف پیش ازقید در در قافیه یکسان نباشد مانند "نِوِشت" با " دُرُشت" برای مثال این بیت از شاهنامه:

چو او رسمهای پدر درنوشت
ابا موبدان و ردان شد درشت

نمونه های دیگر از این ناسازی قافیه را می توانیم در این بیتها ببینیم:

چو بشنید گشتاسب غمگین برفت
ره ساربانان قیصر گرفت
***

هزینه چنان کن که بایدت کرد
نباید فشاند ونیاید فشرد
***

هرآن کس که دل تیره دارد ز رشک
مر آن درد را دیو باشد پزشک

نکته مهم در این است که استاد سخن فردوسی در کاربرد قافیه بسیار باریک بین ودقیق است و غیر ممکن است به این موضوع اهمیت نداده باشد.به راستی این اشکال را چگونه می توان توجیه کرد؟

جواب این است که این شکل قافیه در شاهنامه ودیگر سروده های کهن عیب محسوب نمی شده است و شاعران آن دوره قافیه هایی از این دست را درست و روا می دانسته اند.برای نمونه خاقانی در یک رباعی چنین قافیه ها را آورده است:

آن ماه دو هفته کرد عمدا هر هفْت
آمد برخاقانی وعذرش پذرُفت
ناچار که خورشید سوی ذره شود
ذره سوی خورشید کجا داند رَفت؟

ستاره زدن

سلام

گاهی در شعر شعرای پیشین به واژه و یا عبارتی برمی خوریم بسیار آشنا وبی تامل ودقت آن را برای خودمان معنی می کنیم و می گذریم.فعل مرکب" ستاره زدن"در شاهنامه استاد طوس از این دست است.در جایی که سلم و تور برادران ایرج و فرزندان فریدون در دشت خیمه و خرگاهی برپا کرده اند وفرستاده ای به نزد فریدون گسیل داشته و از فریدون درخواست دیدار منوچهر نوه ایرج را دارند،حکیم فردوسی خیمه سلم و تور را چنین توصیف می کند (بیت 1767)

یکی خیمه ی پرنیان ساخته          ستاره زده ،جای پرداخته

شاید در نظر اول عبارت ستاره زده را چنین معنی کنیم خیمه ای از پرنیان که سر به ستاره ها می زند ویاتعبیری از این دست اما باید دانست که ستاره ،گونه ای خیمه بوده  که شامیانه هم گفته می شده ،این واژه عربی است واز واژه" ستر"به معنی پوشاندن گرفته شده است. ستاره زدن در بیتهای دیگر هم به کار رفته و گاهی به معنی انداختن پرده جلوی در خیمه نیز آمده است.جای پرداختن هم به معنی خالی کردن مکان از مردمان وبه اصطلاح خلوت کردن است.