معالات چند مجهولی در ادبیات!

 سلام

می خواهم در مورد پالایش زبان فارسی از واژه های بیگانه بنویسم.دیرگاهی است که توجه ها معطوف به پالایش زبان فارسی است وفرهنگستان هر از گاهی معادل های فارسی برای واژه های غیر فارسی پیشنهاد می کند حالا تا چه حد این واژه ها مورد استفاده قرار می گیرد بحث دیگری است.با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران واینکه در طول تاریخ بعد از اسلام اقوام گوناگونی از عرب وترک ومغول وافغانی و... براین مرز وبوم هرچند به صورت مقطعی حکم رانده اند طبیعی است که زبان قوم حاکم بر روی زبان ما تاثیر گذاشته باشد که البته بیشترین واژه ها از زبان عربی وارد زبان ما شده است.گاهی دید ناسیونالیستی باعث اقداماتی می شود که در دراز مدت اثرات نامطلوب بر آداب وفرهنگ ما دارد و از آن جمله همین پالایش زبان است.شاید شما هم  با من موافق نباشید اما بد نیست که دلایل من را هم بخوانید. در یک تقسیم بندی ادبیات ایران به دو دسته قبل از اسلام وبعد از اسلام تقسیم می شود.با توجه به فاصله زیادی که ما از ادبیات قبل از اسلام گرفته ایم واینکه زبان ادبیات آن دوره برای ما مفهوم نیست کمتر کسی گرایش به آن دارد و وقتی ما صحبت از ادبیات می کنیم منظور ادبیات پس از اسلام است.این نکته را باید پذیرفت که شعر وادبیات ما با همین واژه های بیگانه شکل گرفته است و واین واژگان چنان در آثار ادبی ما رسوخ کرده که پالایش ناپذیر است . دیوان حافظ با این بیت شروع می شود:

الایا ایها الساقی ادرکاسا و نا ولها         که عشق آسان نمود اول ولی افتاد مشکلها

و از این گونه نمونه فراوان است.حالا ما می آییم وبه مرور زمان واژه های پارسی ناب را جایگزین می کنیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟مهمترین ومخرب ترین فاجعه ای که رخ خواهد داد این خواهد بود که چند نسل بعد هر فارسی زبان برای خواندن وفهمیدن گلستان سعدی ودیگر آثار ارزشمند ادبی نیازمند به فرهنگ لغت وترجمه وشرح خواهد بود! دقیقا همان اتفاقی که برای ادبیات پیش از اسلام افتاده و ما نمی توانیم به اصل آن رجوع کنیم  وزبان تمامی این آثار برای ما بیگانه است . با پالایش زبان فارسی به مرورزمان و در دراز مدت  بین ایرانیان وادبیات فارسی شکافی عمیق ایجاد خواهد شد که ثمره ای نخواهد داشت الا از خودبیگانگی فرهنگی وفاصله گرفتن از ریشه ها و هیچکدام از ما دوست نداریم که نوادگان ما از لذت خواندن دیوان شعرای فارسی گوی محروم باشند وبه اشعار آن مثل معادلات چند مجهولی نگاه کنند!اما چاره کار چیست ؟
چاره آن است که ما در دوران آموزش از ابتدایی تا تکمیلی علاوه بر اینکه معانی واژگان جدید را به دانش آموزان می آموزیم به خاستگاه زبانی آن هم اشاره کنیم تا به مرور این حقیقت درک شود که  این زبان فارسی است  که توانایی استخدام  واژگان زبان های دیگر را دارد و با این قابلیت می تواند مفاهیم را عمیق تر وزیبا تر بیان کند

چرا حافظ ؟! (قسمت دوم)

سلام
در ادامه مبحث  نمونه هایی ازابیات بعضی از غزلیات حافظ را می آورم که از شعرای قبل از خود وام گرفته است:

حافظ:

رونق عهد شبابست دگر بستان را                    می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را

سعدی:

ای که انکار کنی عالم درویشان را                تو چه دانی که چه سودا و سرست ایشان را

خواجوی کرمانی:

آخر ای یار فراموش مکن یاران را            دل سرگشته به دست آر جگر خواران را

-------------------------------------------------------------------------

حافظ:

دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیر ما             چیست یاران طریقت بعد از این تدبیر ما

خواجوی کرمانی:

خرقه رهن خانه خمار دارد پیرما           ای همه رندان مرید پیر ساغر گیر ما

سلمان ساوجی:

ره خراباتست و درد سال خوردش پیر ما              کس نمی داند به غیر از پیر ما تدبیر ما

-------------------------------------------------------------------------

حافظ:

دل می رود ز دستم صاحبدلان خدا را        دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا

سعدی:

مشتاقی و صبوری از حد گذشت یارا      گر تو شکیب داری طاقت نماند ما را

......

البته باید این نکته را هم عرض کنم که حافظ در این بین ازشعر شعرای دیگری هم استفاده کرده است مانند ریاضی سمرقندی ، عماد فقیه ، میر کرمانی، عبید زاکانی،عراقی،افتخار دامغانی و...!و ابیات بالا فقط برای نمونه آورده شد.نکته دیگری هم که باید عرض کنم این است که همین مساله باعث شده که ابیات زیادی به دیوان حافظ وارد شود و حافظ پژوهان آن را به حافظ منسوب کنند و گرفتار رندی او پس از گذشت قرنها شوند .اگر طالب اطلاعات بیشتری در این زمینه هستید می توانید به مقدمه دیوان حافظ به تصحیح مرحوم عبدالرحیم خلخالی- انتشارات حافظ –چاپ سوم –چاپخانه دیبا مراجعه کنید.